در ابتدا باید گفت منظور از یونیزاسیون، فرآیندی است که طی آن مولکولهای هوا به صورت یونهای مثبت و الکترونهای منفی تبدیل میشود. اما این فرایند چطور به تشخیص وقوع حریق کمک میکند؟
در دتکتور دودی یونیزاسیون، عناصر ساطع کننده رادیواکتیو وجود دارد؛ که مولکولهای هوا را درون محفظه یونیزه میکند و جریان ضعیفی برقرار میشود. وقتی به علت وقوع حریق یا به هر دلیل دیگری، دود وارد محفظه این دتکتورها شود، به علت کند شدن حرکت یونها، جریان برقرار شده ضعیف میشود و در اثر این ضعیف شدن جریان، دتکتور به واکنش وادار شده و آلارم میدهد. این دتکتورها حساسیت بسیار بالایی دارند و این حساسیت بالا به همان اندازه که احتمال خطر را کاهش میدهد، احتمال مخابره پیام اشتباه را نیز با خود به همراه دارد. دتکتورهای دودی یونیزاسیون به علت داشتن تشعشعات رادیو اکتیو امروزه کمتر مورد استفاده قرار میگیرند.